Silverlight 3.0 ile beraber gelen en ilgi çekici özelliklerden biri 3D desteği. Bu makalemizde Silverlight ile beraber gelen 3D özelliklerine bakmadan önce aslında nasıl bir 3D mantığı ile karşı karşıya olduğumuzu netleştirmekte fayda var. Özellikle Silverlight öncesi WPF ile ilgilnenlerin 3D beklentisi eminim ki çok yüksek olacaktır. Tabi daha öncesinde 3D oyun programlama ile ilgilenenleri liste dışında tutuyoruz :) amacımız zaten oyun tarafı değil.

WPF içerisinde alıştığımız yapıdaki 3D ortamda istediğimiz bir 3D objeyi alarak X, Y ve Z koordinatları ile doğrudan kontrol edebiliyorduk oysa Silverlight tarafındaki 3D desteği biraz daha farklı. Aslında bakılırsa tam olarak 3D desteği olarak da adlandırılmıyor söz konusu mekanizma. Esas bahsedilen özelliğin adı "3D Plane" olarak geçiyor. Peki bunun anlamı nedir? Özetlemek gerekirse aslında Silverlight içerisindeki 3D desteği sadece 3D ortam şeklinde. Yani sadece içerisinde bulunduğunuz ortam 3D :) elinizdeki nesneler 3D değil.

Ne? Nasıl?

Elinizde iki boyutlu bir nesne olduğunu düşünün. Aslında çok basit bir şekilde bir TextBox düşünseniz de yeterli olacaktır. Bir TextBox nesnesi 3D bir nesne midir? Yani kalınlığı var mıdır? Hayır, bir TextBox'ın sadece genişlik ve yüksekliği vardır. İşte bu şekilde 2D nesneleri Silverlight içerisinde artık sanki 3D ortamdaymış gibi gösterebiliyorsunuz. Özünde bahsettiğimiz şey 3D Projection (Yansıtma). Nasıl ki elimizdeki 2D nesnelere RenderTransform'lar uygulayarak iki boyutlu ortamda istediğimiz gibi manipüle edebiliyorduysak artık Silverlight içerisinde tüm görsel nesneleri 3D ortamda da manipüle edebiliyorsunuz. Gelin hemen hızlı bir örnek ile konuya girelim.

Farklı 3D Transform'lar uygulanmış ComboBox'lar.

Yukarıdaki ekran görüntüsünde aslında basit bir ComboBox görüyorsunuz fakat söz konusu ComboBox sanki üç boyutlu ortamdaymış gibi döndürülmüş hatta görüntülerden birinde arkasına çevrilmiş. Tüm bu mekanizma animasyonlar dahil çalışırken eldeki nesneleriniz hepsi "arkası döndürüldüğünde" bile kullanılabilir olmaya devam ediyor. Düşünün, tüm bunlar animasyonlar ile birleştirildiğide üç boyutlu ortamda gezen kontroller şeklinde :) ne kadar ilginç arayüzler yaratılabilir.

Kod tarafına geçiş yapalım...

Kod tarafında herhangi bir nesneyi 3D ortamdaymış gibi ekrana yansıtmak istiyorsanız yapmanız gereken söz konusu nesne için hemen bir Projection tanımlamak. Şu an için Silverlight içerisinde sadece PlaneProjection destekleniyor o nedenle tek seçeneğimiz var.

[XAML]

<UserControl x:Class="SilverlightApplication43.MainPage"

   xmlns="http://schemas.microsoft.com/winfx/2006/xaml/presentation"

   xmlns:x="http://schemas.microsoft.com/winfx/2006/xaml"

   Width="400" Height="300">

    <Grid x:Name="LayoutRoot" Background="White">

        <ComboBox Width="200" Height="20">

            <ComboBox.Projection>

                <PlaneProjection RotationX="208"

                                CenterOfRotationY="1"

                                CenterOfRotationX="1"

                                RotationY="33"

                                GlobalOffsetY="15"

                                GlobalOffsetX="35"/>

            </ComboBox.Projection>

            <ComboBox.Items>

                <ComboBoxItem Content="Seçenek 1"></ComboBoxItem>

                <ComboBoxItem Content="Seçenek 1"></ComboBoxItem>

                <ComboBoxItem Content="Seçenek 1"></ComboBoxItem>

                <ComboBoxItem Content="Seçenek 1"></ComboBoxItem>

                <ComboBoxItem Content="Seçenek 1"></ComboBoxItem>

            </ComboBox.Items>

        </ComboBox>

    </Grid>

</UserControl>

Bir önceki bölümde sizinle paylaştığım ekran görüntüsünde sağ tarafta bulunan ComboBox'ın XAML kodunu yukarıda bulabilirsiniz. Burada önemli olan şey ComboBox'ın Projection özelliğine atanmış olan PlaneProjection nesnesi. Söz konusu PlaneProjection nesnesinin birçok özelliği set edilmiş durumda. İşte biz de makalemizin geri kalanında bu özelliklerin anlamlarına göz atacağız.

RotationX, RotationY, RotationZ

İsimlerinden de anlaşılacağı üzere bu özellikler bir şekilde elimizdeki nesnenin üç boyutlu ortamda kaç derece ile döndürüleceğini belirliyor. Peki X, Y ve Z derken neyi kast ediyorlar? Hemen gözünüzde üç boyutlu bir ortam canlandırın ve söz konusu ortadam ComboBox'ımızı koyalım. ComboBox'ı etrafında döndürebileceğiniz aslında üç adet eksen vardır. Bunlardan birincisi X ekseki. Eğer X ekseki etrafında ComboBox'ı döndürmek istiyorsanız RotationX değerine gerekli açıyı verebilirsiniz. Aynı şekilde Y ve Z eksenleri etrafında da eldeki nesne döndürülecekse rahatlıkla özelliklere de açı değerleri vererek istediğiniz sonucu alabilirsiniz.

Eksenler ve Rotation özellikleri...

Yukarıdaki görsel içerisinde X, Y ve Z eksenlerini ve etraflarında döndürülmüş Button görsellerini inceleyebilirsiniz. Bu noktada dikkat edilmesi gereken detaylardan biri de aslında eksenlerin gerçekten de her nesnenin tam ortasından geçiyor olması. Her görsel nesne kendi X, Y ve Z eksenlerine sahip ve bunlar varsayılan ayarlarda nesnenin tam ortasından geçecek şekilde ayarlanmış. Örneğin X ekseni etrafında 45 derece döndürülen bir Button eksen tam da Button'un ortasından geçtiği için kendi merkezi etrafında dönüyormuş gibi gözüküyor.

İsterseniz eksenlerin yerlerini değiştirme şansınız da var. Tüm eksenler varsayılan ayarları ile nesnelerin tam ortasından geçersen harici Offset değerleri ayarlanabiliyor. Offset değerleri bilindiği üzere 0 ile 1 arasında nesnenin sol üst köşesinden başlayarak sağ alt köşesine gider. Eğer X eksenine 0 Offset değerini verirseniz bu X ekseninin düğmenin en üstüne denk geleceği anlamına gelir. Aynı şekilde eğer 1 değerini verirseniz ekseni düğmenin en alt noktasına itmiş olursunuz.

CenterOfRotation ayarları.

Eksenin yerini değiştirmiş olmak artık düğmemizin kendi merkezine göre değilde üst noktasına göre veya alt noktasına göre dönmesini sağlayacaktır. CenterOfRotation olarak geçen bu özelliğin X, Y ve Z Offset değerlerini ayrı ayrı düzenleyebiliyorsunuz. Yukarıdaki görselde de görebileceğiniz üzere aslında X ekseninin Y eksenine göre ne kadar aşağıda veya yukarıda olacağını ayarlıyoruz. O nedenle düğmenizin X eksenin Offset değeri olarak ne kadar uzak olacağına dair bilgiyi CenterOfRotationY değerine atamanız gerekiyor. Aynı şekilde diğer eksenler için de CenterOfrotationX ve CenterOfRotationZ özellikleri de mevcut.

GlobalOffset ve LocalOffset ayarları.

Şu ana kadar eksenleri etrafında nesnelerin ne açı ile döneceklerini ve eksenlerin nesnelerin neresine denk geleceğini ayarladık. Oysa başka dertlerimiz de olabilir. Bunlardan en basiti tüm işlemleri yaparken nesneyi uygulama genelinde Global olarak da posizyonlandırmak isteyebilirsiniz. İşte üç boyutlu ortamda nesnenize Global bir pozisyon vermek istiyorsanız kullanacağınız özellikleri GlobalOffsetX, GlobalOffsetY ve GlobalOffsetZ özellikleri olacaktır. Bu özellikler kesinlikle animasyonunuzu veya nesnenin nasıl döneceğini vs değiştirmez. Nesneyi kendi X, Y ve Z eksenleri ile beraber Global, uygulama bazında ayrı bir X, Y ve Z ekseni üzerinden tekrar pozusyonlandırdığınızı düşünebilirsiniz.

Gelelim animasyonlarınızı en hareketli ve janjanlı hale getirecek olan son özelliğe; LocalOffset! Adından da anlaşılacağı üzere aslınad yine nesnenizi bir şeyden uzaklaştırıyorsunuz fakat bu sefer global anlamda değil. Nesnenin kendi içinde belirlenen açılarla etrafında döndüğü eksenlerden devasa miktarlarda uzaklaştırılarak sanki uzaklardan bir yerden geliyormuş efekti ile ekrana gelmesini sağlayan mekanizma LocalOffset'tir. Düşünün ki nesneniz ekseni etrafında değil de ekseninden 50 piksel uzakta bir dairede dönüyor? Nasıl gözükürdü?

Ekseninden uzaklarda dönen bir Button.

Yukarıdaki görüntüden bir Button'un ekseninden uzakta dönmesi halinde nasıl bir animasyon oluşabileceğini tahmin edebilirsiniz. Offset değerlerini arttırarak ve sadece X değil farklı eksenlerde aynı anda açılar vererek animasyonlar hazırladığınızda nesnelerinizi üç boyutlu ortamda istediğiniz gibi hareketlendirebiliyorsunuz. Tüm bu süreçte Button'un sürekli olarak tıklanabilir kaldığını da hatırlatmak isterim.

Sonuç

Yukarıda bahsettiğimiz tüm özelliklere programatik erişimin haricinde animasyon içerisinde de kullanabileceğiniz kesin. Özellikle unutulmaması gereken nokta Projection'ın tüm nesnelere uygulanabiliyor olması, yani elinizde içi dolu bir StackPanel veya bir DataGrid olabilir ve tüm bunları keni iç elementleri ile beraber rahatlıkla anime edebilirsiniz. Hatta belki StackPanel'inizin içinde bir nesne zaten kendi X, Y, Z koordinatlarına göre üç boyutlu bir animasyonu gerçekleştiriyordur ve siz StackPanel'i de başka bir üç boyutlu animasyona alarak daha ilginç manzaralar da yaratabilirsiniz.

Hepinize kolay gelsin.