Silverlight 3 ile beraber gelen en güzel özelliklerden biri de Behavior yapısı. Behavior'lar bize normalde programatik olarak yaptığımız işlevsellikleri XAML içerisinde tanımlama şansı tanıyan kontroller olarak öngörülebilirler. Daha fazla detaylarına inmeden SL 3.0 SDK ve Silverlight Toolkit ile beraber gelen Behavior'lara isterseniz tek tek göz atalım ve bakalım eskisine kıyasla işimizi ne kadar kolaylaştırıyorlar.

Behaviorlar nerede?

Behaviorlar'ı kullanmanın en kolay yolu Expression Blend'in içi. Sonuç olarak bu kontroller birer XAML kodu yaratacağına göre ve biz de bunları ezberleyip yazma eğiliminde en azından başlangıç aşamasında değilsek Blend doğru seçim olacaktır. Blend 3 içerisinde yeni bir SL projesi yarattıktan sonra hemen Assets paneline göz atıp Behaviors tabını görebilirsiniz.

Expression Blend içerisinde Behavior'lar.

Gördüğünüz üzere ilk bakışta toplam sekiz Behavior bizi bekliyor. Hemen en kolayı ile başlayarak bakalım Behavior'ları nasıl kullanıyoruz.

HyperlinkAction

Varsayalım ki elinizde bir kontrol var ve tıklandığında internette bir adrese yönlendirme yapmak istiyorsunuz. Bu durumda HyperlinkButton belki durumu kurtarabilir fakat elinizdeki her kontrolü tasarımı ile beraber birer HyperlinkButton'a çevirmek de ciddi işkence olabilir. Keşke herhangi bir kontrole tıklandığında bir URL'e yönlendirebilsek? Aslında bunu kod tarafından yapabiliriz. Örneğin elimizde bir Rectangle varsa onun MouseLeftButtonDown durumunu yakalayıp orada da kod ile kullanıcıyı başka bir web sayfasına yönlendirebiliriz.

Tüm bunları yapmak yerine basit bir şekilde HyperlinkAction Behavior'ını da kullanabiliriz. Hemen sahneye örnek bir Rectanlge aldıktan sonra Assets içerisinden de HyperlinkAction'ı alarak "Objects and Timeline" içerisinde Rectangle'ın üzerine bırakabilirsiniz.

Behavior'ımız sahnede.

Behavior'ı eklediğiniz anda yukarıdaki manzara ile karşılaşacaksınız. Artık Rectangle'ın için bir başka kontrol var yani bir Behavior var. Hemen bu Behavior nesnesini seçerseniz bu sefer de Properties panelinde Behavior'a ait özellikleri bulabilirsiniz.

Behavior'ımıza ait ayarlar.

Behavior'ımızın özelliklerini incelediğimizde aslında karşımızda bir EventTrigger olduğunu görüyoruz. Bu yapı daha önce WPF ile çalışanlara tanıdık gelecektir. SourceName özelliğinde Parent yazması Behavior'ımızın otomatik olarak içerisinde olduğu Rectangle'ı kaynak aldığını anlamına geliyor. EventName kısmında Rectangle'ın hangi durumunda linkin çalışmasını istiyorsak onu seçiyoruz. Varsayılan ayarlarda MouseLeftButtonDown geliyor. Son olarak tabi linkimizin adresini ve hedefini de girersek artık herşey tamamdır. Bir satır bile kod yazmadan sadece birkaç ayar ile işimizi bitirdik. Bu sistem özellikle tasarımcılar açısından çok değerli olsa da hızlı uygulama geliştirme noktasında herkesin işine yarayacaktır. Diğer yandan bu şekilde farklı Behavior'ları yazılımcıların da hazırlayabileceğini düşünürsek işlevselliklerin merkezi hale getirilmesinde de Behavior'lar ciddi rol oynayabilir.

MouseDragElementBehavior

Drag&Drop işlemleri alışkın olduğumuz işlevsellikler arasında. Bu işlevselliği Silverlight içerisinde sağlamak için de hemen kod tarafından ilerleyebiliriz. Oysa basit durumlarda kullanabileceğimiz bir Behavior olarak MouseDragElementBehavior da rahatlıkla kullanılabilir. Söz konusu behavior'ı herhangi bir kontrole bağlamanız onun sürüklenip bırakılabilir hale gelmesi için yeterli. MouseDragElementBehavior'ın ConstrainToParentBounds adında tek bir özelliği var. Eğer bu özelliğe True değerini verirseniz sürükelyip bırakmayı hedeflediğiniz nesne sadece kendi Parent nesnesi içerisinde sürüklenebilecektir. Aksi halde nesne tamamen global olarak sürüklenebilir.

PlaySoundAction

Silverlight içerisinde ses veya video dosyalarını oynatmak için MediaElement kullanıyoruz. Oysa bazı durumlarda basit bir uyarı sesi veya farklı bir efekt yaratmak isteyebiliriz. Bu gibi durumlarda özellikle sahnede bir MediaElement tutmak, duruma göre Source'unu değiştirmek ve Play metodu ile sesi oynatmak ciddi miktarda kod yazmanızı gerektirebilir. Oysa PlaySoundAction Behavior'ı ile doğrudan herhangi bir elementin bir durumunda ses oynatabilirsiniz.

PlaySoundAction ayarları.

PlaySoundAction Behavior'ı SourceName ile aldığı kendi Parent kontrolünün herhangi bir durumunda yine Behavior'a Source olarak verilmiş bir WMA veya MP3 dosyasını oynatabiliyor. Görüldüğü üzere işimizi ciddi şekilde kolaylaştırabilir.

RemoveElementAction

Adından da anlaşılacağı üzere RemoveElementAction sahnedeki herhangi bir kontrolü sahneden kaldırıp yok eden bir işlevselliğe sahip. Örneğin bir Rectangle'a tıklandığında başka bir kontrolün sahneden kalkmasını istiyorsanız RemoveElementAction doğru seçim olacaktır.

RemoveElementAction'ın ayarları.

Klasik Behavior'larda olduğu gibi RemoveElementAction'ın da SourceName ve EventName adında iki property'si ile Behavior'ın hangi kontrolün hangi eventı çalıştığında çalıştırılacağına karar verebiliyoruz. Sonrasında da TargetName ile sahneden kaldırılacak kontrolü behavior'a teslim etmemiz gerekiyor. Bu noktada ekrandaki herhangi bir elementi seçebilirsiniz, Behavior'ınız rahatlıkla çalışacaktır.

ControlStoryboardAction

Hayatınızı ciddi anlamda kolaylaştırabilecek Behavior'lardan biri de ControlStoryBoardAction olacaktır. Tahmin edebileceğiniz üzere bu Behavior herhangi bir kontrolün bir durumunda gidip bir animasyonu çalıştırabilir, durdurabilir veya bu iki durum arasında toggle işlemi de sağlayabilir. Tüm bunları bir satır bile kod yazmadan artık doğrudan Blend arayüzünde ayarlayabilirsiniz.

ControlStoryboardAction iş başında.

Yukarıdaki ekran görüntüsünde de görebileceğiniz üzere rahatlıkla bir kontrolün MouseLeftButtonDown durumunda başka bir animasyonu çalıştırabiliyoruz.

ChangePropertyAction

Varsayalım ki herhangi bir kontrolün bir property'sine ait değeri değiştirmek istiyorsunuz. Bu çok basit bir şekilde nesnenin rengi olabileceği gibi belki çok daha farklı bir özelliği de olabilir. Bunun için arka tarafa geçip C# veya VB kodu yazabilirsiniz fakat tasarımcı gözü ile baktığımızda bu pek de sıcak bir seçenek değil. İşte bu gibi durumlarda lowlevel bir Behavior olarak ChangePropertyAction karşımıza çıkıyor ve herhangi bir kontrolün herhangi bir özelliğini istediğimiz zaman değiştirebiliyor.

ChangePropertyAction ile animasyon dahi oluşturabilirsiniz.

ChangePropertyAction'ın TargetName özelliğine herhangi bir özelliğini değiştirmek istediğiniz hedef kontrolünü aktarıyorsunuz. Bizim örneğimizde Behavior'ın verildiği nesnenin ta kendisini değiştireceğimiz için TargetName değerini Parent olarak kaldı. Sonrasında hedef elementin hangi özelliğini değiştireceğimizi seçip yeni değeri veriyoruz. Eğer isterseniz ek olarak bir de Animation properties tabından animasyon ayarı yapabilirsiniz. Eğer seçtiğiniz hedef Property anime edilebilir bir Property ise bu kısımda yazdığınız Duration (Süre) ve Ease (İvme) ayarına göre animasyon oynatılacaktır. Bizim örneğimizde hedef nesnenin Fill özelliğini değiştirdiğimiz animasyon çalışmayacaktır çünkü Fill değil ancak Fill'in için SolidColorBrush'ının Color özelliği anime edilebilir. Oysa Opacity Property'sini seçseydik doğrudan hedef kontol üzerinden anima edebilirdik.

FluidMoveBehavior

Behavior'lar arasında en havalı efekte sahip Behavior ile karşı karşıyayız :) FliudMoveBehavior'ın amacı herhangi bir Panel kontrolü içerisindeki nesnelerin Panel kontrolü nedeniyle oluşan görsel değişikliklerinin birer animasyon ile gerçekleşmesini sağlamak. Güzel ve bir o kadar da anlaşılması zor bir cümle olduğunun farkındayım :) Şimdi diyelim ki bir WrapPanel'iniz var ve içerisinde birçok kontrolünüz bulunuyor. Bu kontroller WrapPanel'in durumuna göre yukarı aşağı toparlanarak farklı satırlara veya aynı satıra toplanırlar. İşte bu toplanma işleminde kontrollerin pozisyonları değişir fakat bu değişim bir animasyon ile gerçekleşmez. FliudMoveBehavior bu değişimin bir animasyon ile yapılmasını sağlar.

FliudMoveBehavior ve WrapPanel beraber.

Yukarıdaki ekran görüntüsünde inceleyebileceğiniz örneğimizde bir Wrappanel içerisinde birçok düğme bulunuyor. Bu düğmeler duruma göre WrapPanel içerisinde değişik yerlerde bulunacaklar. İşte bu konum değişikleri de birer animasyonla yapılsın diye WrapPanel içine FluidMoveBehavior'ı atıp efektin WrapPanel'e değil de WrapPanel içindeki tüm kontrollere uygulanması gerektiğini de Applies To seçeneğine Children değerini vererek belirtiyoruz. İsterseniz oluşturulacak animasyonlar için süre ve easing de ayrıca Behavior üzerinden ayarlayabilirsiniz.

İtiraf etmek gerekirse tüm Behavior'lar arasında hızlı bir şekilde etkileyici görsel şölen yaratan en başarılı Behavior'lardan biri FluidMoveBehavior. O nedenle kesinlikle denemenizi tavsiye ederim.

GoToStateAction

Son Behavior'ımızın adı GoToStateAction. Hatırlarsanız VisualStateManager ile beraber neredeyse tüm kontrollerin farklı State'leri vardı. Bu State'ler kontrollerin farklı durumlarında tasarımcıların farklı tasarımlar ve hatta geçiş animasyonları yapmasını sağlıyor. Yazılımcılarla tasarımcıların beraber çalıştığı projelerde ayrıca özel UserControl'ler için de custom state tanımlamaları yapılabiliyor. İşte tüm bu işlemlerde bir control'ün state'ini değiştirmek için normalde yine kod tarafına geçerdir ama artık GoToStateAction ile beraber buna gerek kalmıyor ve Blend içerisinde de hangi kontrolün hangi durumunda herhangi bir kontrolün  farklı bir State'ine geçiş yapılabileceğine karar verebiliyoruz.

GoToStateAction'a ait ayarlar.

Behavior'ımızı herhangi bir kontrole ekleyip söz konusu kontrolün hangi event'ında çalışacağına da karar verdikten sonra TargetName hedef kontrolümüzü seçerek sonrasında da StateName kısmında da geçiş yapılmasını istediğimiz hedef kontrolün State'ini seçiyoruz. Ayrıca geçiş esnasında animasyon yapılmasını istiyorsanız UserTransitions özelliğini de seçili tutmayı unutmayın.

Sonuç olarak...

Behavior'lar ciddi anlamda Blend kullanımını arttırarak olabildiğince kod yazımını azaltabiliyor. Böylece hedef projeler çok daha hızlı bir şekilde sonlandırılabilir. Yazılımcılar olarak isterseniz kendi Behaviorlarınızı da yazabilirsiniz. O konuda da çok yakında ayrı bir makale ile karşınıza olacağım.

Hepinize kolay gelsin!