Bir programlama diliyle uygulama geliştirirken veri yapılarına sıklıkla başvururuz. Bunların en çok kullanılanlarından bazıları kuyruk ve yığınlardır. Kuyruk ve yığın yapılarını Python’da listeleri kullanarak çok rahat bir şekilde gerçekleştirebiliyoruz.

Basit olarak boş bir liste oluşturmak için aşağıdaki komutu girmemiz yeterli.

yeniListe = []

Aynı listeyi, içine eleman yerleştirerek oluşturmak isteseydik şöyle bir komut girmemiz gerekirdi.

yeniListe=["Alper",1,2,"Python",6,"Bilgisayar"]

Bir listenin içerisinde farklı veri tiplerinde değerler bulunabilir. Şimdi oluşturduğumuz listenin elemanlarını ekrana çıktı olarak yazdıralım. Bunun için sadece listenin adını yazmanız yeterli.

yeniListe

yazdığınızda ekran çıktısı şu şekilde olacaktır:

['Alper', 1, 2, 'Python', 6, 'Bilgisayar']

Listeler üzerinde işlemler yapabilmek için birçok hazır metot ve fonksiyon bulunmaktadır. Len bunlardan birisidir.

len(yeniListe)

komutu sonuç olarak 6 değerini, yani listenin eleman sayısını döndürür. Uygulamalarımızda bir döngünün dönüş sayısını belirleme gibi durumlarda bu fonksiyona çok defa başvuracağız.
Append metodu, listeye eleman ekler. Yalnızca bir parametre alır, o da eklenecek değerdir.

yeniListe.append(“Yeni Eleman”)

komutu listenin sonuna “Yeni Eleman” şeklinde string bir değer ekler. Listenin elemanlarını tekrar kontrol ettiğimizde aşağıdaki sonuçla karşılaşırız.

['Alper', 1, 2, 'Python', 6, 'Bilgisayar', 'Yeni Eleman']

Listeye veri girişinde kullanabileceğimiz bir diğer metot insert.

yeniListe.insert(2,”facebook”)

Bu komut, listenin 2 numaralı indeksine “facebook” değerini yerleştirmektedir. Dizinin ilk elemanının indeksi 0 olarak kabul edildiği için sonuç aşağıdaki gibi olacaktır.

['Alper', 1, 'facebook', 2, 'Python', 6, 'Bilgisayar', 'Yeni Eleman']

insert metoduyla listenin başına eleman eklemek için ilk parametreye 0 değerini vermemiz yeterli olacaktır.
Sıradaki metot extend. Örnekle birlikte daha iyi anlamak için yeni bir liste oluşturalım, adı liste olsun.

liste=[100,101,102]

extend metodu, iki diziyi arka arkaya ekleyerek tek bir dizi haline dönüştürür.

liste.extend(yeniListe)

komutu çalıştığında listelerimizin son durumları şu şekilde olacaktır:

liste => [100, 101, 102, 'Alper', 1, 'facebook', 2, 'Python', 6, 'Bilgisayar', 'Yeni Eleman']

yeniListe=> ['Alper', 1, 'facebook', 2, 'Python', 6, 'Bilgisayar', 'Yeni Eleman']

Görüldüğü gibi liste adlı listede değişiklik olurken yeniListe’de değişiklik olmamaktadır. Extend metodunun yaptığı işin aynısını şu komutla da yapabilirdik.

liste=liste+yeniListe

Şimdiye kadar yazdıklarım hep listeye eleman ekleme üzerineydi. Silme işlemi için kullanılan metotlardan birisi remove’dur.

liste.remove(“Yeni Eleman”)

komutu parametreyle belirtilen elemanı listeden siler. Belirtilen eleman bulunamazsa hataya düşer.
Listeden eleman silmenin bir diğer yöntemi pop fonksiyonunu kullanmak. Pop fonksiyonunda elemanın değeri yerine indeksini vermek gerekiyor. Eğer vermezsek listenin son elemanı silinir.

liste.pop()

Bu komut, listenin son elemanını silerek değerini döndürmektedir. Bu değeri bir değişkene atayabiliriz. Yoksa Python bu değeri ekrana yazmaktadır. Listemizin son durumu şu şekildedir.

[100, 101, 102, 'Alper', 1, 'facebook', 2, 'Python', 6]

liste.pop(0)

komutunu girdiğimizde listenin ilk elemanı silinir. Sonuç aşağıdaki gibidir.

[101, 102, 'Alper', 1, 'facebook', 2, 'Python', 6]

index fonksiyonu parametre olarak girilen değerin, listede kaçıncı indeks değerinde olduğunu gösterir.
Örneğin,

liste.index(“Alper”)

Komutu sonuç olarak 2 döndürecektir.
Reverse metodu, liste elemanlarının mevcut sırasını tam tersine çevirir.
İlk durumda listemiz

[101, 102, 'Alper', 1, 'facebook', 2, 'Python', 6]

şeklindeyken

liste.reverse()

komutundan sonra

[6, 'Python', 2, 'facebook', 1, 'Alper', 102, 101]

haline gelir.
Listedeki elemanları alfabetik sıraya dizmek için sort metodunu kullanırız.

liste.sort()

komutu listeyi şu hale getirir.

[1, 2, 6, 101, 102, 'Alper', 'Python', 'facebook']

Liste elemanları sort metoduyla sayılar önce, string ifadeler sonra gelmek üzere sırayla dizilirler.
Şimdi mevcut listemize

liste.append(102)

Komutuyla 102 sayısını tekrar ekleyelim.

liste.count(102)

fonksiyonu, listedeki 102 sayısının kaç tane olduğunu döndürür. Sonuç bu komutla 2,

liste.count(“Alper”)

komutuyla 1 olmaktadır.
Python’da liste konusu basit anlamıyla bu kadar. Listeleri kullanarak kuyruk ve yığın yapıları oluşturmak oldukça kolay.
Kuyruk yapılarında FIFO (first-in-first-out) yöntemi kullanılır. Bu yüzden eleman eklenirken listenin sonuna eklenir, çıkartılırken başından çıkartılır. Örnek olarak kuyruk yapısına 5 sayısını eklemek istediğimizde

liste.append(5)

komutunu, listeden eleman çıkartmak istediğimizde

liste.pop(0)

komutunu kullanmamız gerekiyor.
Yığın yapılarında ise FILO (first-in-last-out) yöntemi kullanılır. Eklenecek eleman listenin sonuna eklenirken, çıkartılacak eleman da listenin sonundan çıkartılır. Burada kullanacağımız kodlar ise şu şekilde:

Liste.append(5)

Liste.pop()

Python’da listeleri kullanarak kuyruk ve yığın yapılarını oluşturmak ve yönetmek de bu kadar kolay.
Kolay gelsin.