Yenibiriş kariyer portalı tarafından yapılan ve 2539 kişinin katıldığı “yan haklar” araştırmasının sonuçlarına göre çalışanlar şirketlerinin servis, öğle yemeği, özel sağlık sigortası dışında vermesini istedikleri yan hakları şu şekilde sıralamışlar:

Çalışanların; %31′i istediği alanda bir kurs sağlanmasını istiyor.

%20′si araba veya benzin talep ediyor.

%18′i istediği saatlerde çalışabilmeyi, yani esnek çalışma saatleri istiyor.

%11 evden çalışma hakkı beklentisi içinde.

%10′u ise hobi ve spor kulüpleri oluşturulmasını istiyor.

Açıkçası bu sonuçlar beni şaşırttı zira ben esnek çalışma saatleri ve evden çalışabilme talebinin daha yüksek oranda olmasını bekliyordum. Ancak görünen o ki, bireyler kişisel gelişime benim tahminimden çok daha fazla önem veriyorlarmış. Ki bu da oldukça mutluluk verici bir sonuç.

Aslında şirketlerin çalışanlarına böyle bir eğitim bütçesi ayırmaları hiç de zor olmayacaktır. Daha önce çalıştığım bilişim şirketi Kartaca 45 kişinin çalıştığı çok da büyük olmayan bir firma olmasına rağmen, çalışanlarına kendilerini gerçekten değerli hissedebilecekleri bir ortam sunuyordu. Esnek çalışma saatleri gibi uygulamalarının yanısıra bir de her çalışanına deneme süresini tamamladığı ay itibariyle bireysel bir eğitim bütçesi oluşturmaya başlıyor. Herkesin sadece kendi adına oluşan bu bütçeye her ay 100′er Dolar ekleniyor. Çalışanın bu parayı nakit olarak talep etme hakkı bulunmuyor, bütçe sadece eğitim, seminer, kongre gibi gelişim faaliyetlerine yönelik amaçlarla kullanılabiliyor. Kimi aylarca yıllarca biriktirip büyük kongrelere katılıyor, kimiyse 200-300 dolar biriktirdiği gibi hemen kendisine bir eğitim organize edilmesini talep ediyor. Tabii yıllardır bütçesine dokunmayan gelişim-sevmez çalışanlara rastlamak da mümkün.

Kartaca yan haklar konusunda bence Türkiye şartlarında çok güzel bir örnek. Çok daha uzun süredir faaliyet gösteren, çok daha kalabalık nüfusla çok daha büyük işler yapan pek çok firmaya nazaran çalışanlarını, kendilerini geliştirmeleri için gerçek anlamda destekleyen bir politikası vardır.

Araba veya benzin talebine gelince ise, bunu yan hak olarak sunan şirket sayısı Türkiye’de oldukça az. Petrol ve otomotiv sektörleri dışındaki şirketlerde genellikle sadece dış müşteriyle iletişim halinde olan departman çalışanlarından başka kimseye bu hak pek sunulmaz. Tabii yönetici koltuğundakileri bu genellemenin dışında tutmak gerekir, ki yöneticilere bile her şirket bu hakkı sunmuyor.

Esnek çalışma saatleri ve evden çalışma hakkı… Bir kez daha aynı noktaya geliyoruz. Belki bininci kez dile getiriyorum ancak dışarıdaki dünyada artık bırakın 9-6 çalışmayı, esnek çalışma saati diye bir kavram bile kalmadı zira esnek olmayan çalışma saati uygulaması yapan işyeri neredeyse yok.

Ancak Türkiye’deki pek çok kurum bu güncellemeyi görmüyor veya görmezden geliyor. Sanırım katı giriş-çıkış saatleri koymadıklarında çalışanları kontrol altında tutamamaktan korkuyorlar. Sabah saat 09:00′da ofise gelip 10:00′a kadar gazete okuyan çalışanın saat 10:00′da gelmesinin hem kendine hem şirkete daha faydalı olacağı gerçeği nedense göz ardı ediliyor.

İK Danışmanlık firması Mercer’in 2012′de yaptığı esnek yan haklar konulu araştırmaya göre esnek yan haklar uygulamaları gerçekleştiren işverenlerden %58′i bunu rekabet üstünlüğü yaratmak için yapıyor. %54′ünün bir diğer amacı da çalışan bağlılığını artırmakken, yine yarısından fazlası yeteneği elde tutmak için bu uygulamaları destekliyor.

Yine kuşaklar arasındaki farkı gözler önüne seren bir diğer ilginç gerçekse X kuşağından olan çalışanların daha fazla esnek çalışma hakları talep ederken Y kuşağının kendisine önem verilip bireysel gelişiminin desteklenmesini bekliyor olması.

Yazının başında bahsi geçen araştırmanın sonucunda yer alan hobi kulüpleri ve kurslar aslında Türkiye’de de yeni değil. Pek çok kalabalık şirket çalışanlarının hobi faaliyetleri geliştirmeleri için Tiyatro, Dans gibi kulüpler kuruyor. Bunun yanında fotoğrafçılık gibi eğitimler düzenliyor. Hatta oldukça ilginç eğitimler düzenleyen kurumlar da var.

Örneğin Abdi İbrahim ve Aras Kargo çalışanlar için Peynir Gurmeliği eğitimi düzenliyor.

Avivasa ve Avea Evcil Hayvan eğitimi aldırmış çalışanlarına.

Yine Abdi İbrahim çalışanlarının Bitki Bakımı eğitimine katılmaları için ortam hazırlamış.

Nestle ise Dublaj Eğitimleriyle çalışanlarının “kafalarını dağıtmalarını” sağlıyor.

Eğitim aldırmak, özellikle de gruplar halinde eğitimler düzenlemek oldukça düşük bütçeler gerektiren bir aktivite. İhtiyacı görüp, çalışanlarına sadece çalışması gereken köleler gibi davranmayan ve kişisel uygulamalarla kendilerini özel hissettirebilen şirketler yetenekleri elde tutabilen ve herkesin çalışmak istediği kurumlar olma yolunda hızla ilerleyebiliyor. Diğerleriyse hala yılda bir kere ramazan paketi dağıtarak yan haklar konusunda öncü şirket olduğuna inanmaya devam ediyor.